علائم بلوغ دختران شامل چندین نشانه است، که در این مقاله به آن می پردازیم. اما قبل از آن لازم است بدانید بلوغ یک فرآیند طبیعی و فردی است و هر دختری ممکن است نشانه‌های آن را در زمان و شدت متفاوتی تجربه کند. در‌واقع علائم بلوغ دختران معمولا شامل جهش رشد قدی، رشد بافت سینه، تغییر بوی بدن، رشد موهای زائد و تغییرات عاطفی و روحیه است.
در ادامه، تغییرات دوران بلوغ باعث گذر فرد از دوران کودکی و ورود به دوران بزرگسالی می‌شود. در دوران بلوغ نشانه‌های ثانویه جنسی و توانایی باروری در فرد ایجاد می‌شود.
معمولا سن بلوغ دختران از 8 تا 13 سالگی است و می‌تواند تا 16 سالگی هم طول بکشد. در ادامه قصد داریم به هر‌آنچه که باید درباره بلوغ در دختران بدانید را بیان کنیم.
بلوغ دختران چیست؟
دوران بلوغ دورانی است که در آن بدن تغییراتی می‌کند که به‌واسطه آن‌ها ویژگی‌های کودکانه بدن از بین رفته و بدن شباهت بیشتری به بدن یک بزرگسال پیدا می‌کند. طی این تغییرات ویژگی‌های ثانویه جنسی و توانایی تولید مثل به بدن اضافه می‌شود.
مراحل بلوغ دختران معمولا از سن 8 تا 13 تکمیل می‌شود و گاهی تا 16 سالگی هم ادامه دارد. در دوران بلوغ به‌واسطه ترشح هورمون‌ها و تغییرات فیزیولوژیکی، نه تنها بدن دختران که حتی رفتار و نشانه‌های روانی و روحی آن‌ها هم تغییر می‌کند.
بلوغ از زمانی شروع می‌شود که بخشی از مغز به‌نام هیپوتالاموس به دیگر بخش‌های بدن سیگنال می‌دهد و زمان ایجاد ویژگی‌های بزرگسالی را تعیین می‌کند. این سیگنال‌ها باعث می‌شوند که اندام‌های جنسی شروع به تولید هورمون‌های جنسی بکنند.
هورمون‌های تولید شده در اندام‌های جنسی در نهایت روی سایر بخش‌های بدن هم تاثیر گذاشته و تغییراتی روی افکار و احساسات فرد ایجاد می‌کنند.
انواع بلوغ در دختران
معمولا منظور از بلوغ این است که فرد از کودکی عبور کرده و وارد دوران بزرگسالی شده است. در این مرحله رشد ذهنی و جسمی شدت و سرعت بیشتری پیدا می‌کند. بلوغ در بازه گسترده سنی رخ می‌دهد و می‌تواند برای هر فرد متفاوت باشد. به طور کلی بلوغ به دو نوع بلوغ زودرس و بلوغ دیررس تقسیم می‌شود.
بلوغ زودرس دختران
سن بلوغ دختران از 8 سالگی شروع می‌شود. درصورتی‌که فردی در این سن علائم بلوغ را تجربه کند، در‌واقع بلوغ زودرس برای او رخ داده است. اولین علائم بلوغ زودرس، رشد موهای زائد و عوض شدن بوی بدن است.
همچنین در برخی موارد محدودتر شاهد رشد سینه در این سنین هم هستیم. هرچند معمولا این رشد در مراحل اولیه خود باقی مانده و ادامه پیدا نمی‌کند.
در بیشتر موارد بلوغ زودرس یک پروسه طبیعی است و نیازی به کنترل ندارد؛ اما گاهی به‌هم خوردن تعادل هورمونی باعث عدم رشد یا ضعیف شدن استخوان‌ها می‌شود. بلوغ زودرس حتما باید توسط پزشک بررسی شود.
درصورتی‌که علائمی مانند ناهنجاری‌های مغزی، مشکلات تخمدان، بیماری ژنتیکی، اختلال هورمونی و عدم تعادل در غده فوق‌کلیوی را تجربه کنید، ممکن است پزشک درمان‌های مختلف را برای متوقف کردن پروسه بلوغ پیش بگیرد.
بلوغ دیررس دختران
در مواردی که دختران تا 13 سالگی رشد سینه‌ها را تجربه نکرده‌اند و یا اولین قاعدگی را تا 15 سالگی تجربه نکرده‌اند، بلوغ دیررس رخ داده است. معمولا بلوغ دیررس جای نگرانی ندارد. معمولا نداشتن تغذیه مناسب یا بروز یک بیماری مزمن در سال‌های اولیه زندگی می‌تواند باعث عقب افتادن دوران بلوغ شود.
تمرینات ورزشی شدید در سنین کم مانند ژیمناستیک نیز در برخی دختران باعث بلوغ دیررس می‌شود.
هرچند افرادی که در سنین معمول و مانند سایر افراد خانواده بلوغ را تجربه نمی‌کنند، بهتر است توسط پزشک ویزیت شوند؛ چرا که ممکن است یک مشکل یا بیماری مانند ترشح کمتر هورمون‌ها در اندام جنسی باعث عقب افتادن علائم بلوغ دختران شود. در این مواقع با درمان‌های هورمونی می‌توان این مشکل را برطرف کرد.
عوامل موثر در بلوغ دختران
علائم بلوغ دختران تحت تاثیر عوامل مختلف می‌تواند زودتر یا دیرتر بروز کند. معمولا سبک زندگی، ژنتیک، تغذیه، ورزش و سایر موراد روی ویژگی‌های بلوغ و زمان آن تاثیر دارد. مهمترین عوامل موثر در بلوغ دختران عبارت‌اند از:
تغذیه
از عواملی که روی بلوغ دختران تاثیر دارد، اضافه وزن است. معمولا چاقی پروسه بلوغ را جلو می‌اندازد. در مقابل دخترانی که وزن کمتری دارند یا سوءتغذیه دارند، دیرتر علائم بلوغ را تجربه می‌کنند.
موقعیت جغرافیایی
محیط و موقعیت جغرافیایی هم می‌تواند روی بلوغ دختران تاثیر داشته باشد. به‌این‌ترتیب که سن بلوغ در دخترانی که نزدیک خط استوا و محیط‌های گرم زندگی می‌کنند و پوست تیره‌تری دارند، معمولا کمتر است. درمقابل در مناطق سردسیر و کوهستانی معمولا سن بلوغ بالاتر است و دختران دیرتر بلوغ را تجربه می‌کنند.
ژنتیک
مهمترین عامل تاثیرگذار در ویژگی‌ها و سن بلوغ دختران، ژنتیک است. نژادهای مختلف در کشورهای مختلف در سن و وضعیت مختلفی بلوغ را تجربه می‌کنند. معمولا شرایط بلوغ در دختران مشابه مادر و خواهر و اقدام نزدیک آن‌ها است.
زمان شروع بلوغ در دختران
زمان شروع بلوغ در هر فرد متفاوت است و ممکن است در برخی دختران از 8 سالگی تا 13 سالگی و برخی تا 16 سالگی ادامه داشته باشد. معمولا رایج‌ترین علائم بلوغ دختران، جهش رشد قدی است. معمولا جهش رشد قدی دو سال زودتر از شروع قاعدگی رخ می‌دهد.
بیشتر دختران در 8 تا 13 سالگی قاعدگی را تجربه می‌کنند و بین 10 تا 14 سالگی نیز جهش رشد رخ می‌دهد. به‌این‌ترتیب در فاصله 1 تا 2 سال بعد از قاعدگی، 2 تا 5 سانتی‌متر رشد قدی رخ می‌دهد. بیشتر دختران تا سن 14 الی 15 سالگی به قد یک فرد بالغ می‌رسند.
علائم بلوغ دختران
علائم بلوغ جنسی در دخترانه طی مراحل مختلفی خودش را نشان می‌دهد. مراحل بلوغ دختران شامل چند مرحله و نشانه کلی است:
بلوغ جنسی و پریودی
در این مرحله سینه‌ها شروع به رشد کرده و موهای زائد بدن خودشان را نشان می‌دهند. همچنین قاعدگی در بدن شروع می‌شود. این مرحله معمولا از 8 تا 13 سالگی در دختران رخ می‌دهد و گاهی تا 16 سالگی به تعویق می‌افتد. در‌واقع از جمله علائم بلوغ دختران که با بلوغ پسران متفاوت است، شروع دوره پریودی و قاعدگی است.
رشد اعضای بدن
یکی از اولین علائم به بلوغ رسیدن دختران رشد اعضا بدن و تغییرات فیزیکی است. در این مرحله سینه‌ها، نیپل و آرئول شروع به رشد می‌کنند. همچنین در بلوغ دختر خانم‌ها شاهد افزایش وزن، رشد دست و پاها و البته رشد قد نیز هستیم.
رشد قدی
دختران در سن بلوغ به سرعت قد می‌کشند که البته یک نشانه بلوغ دختران، رشد قدی آن‌ها است. معمولا در سال اول شاهد رشد 5 تا 6 سانتی قد و در مراحل بعد شاهد رشد 7 تا 8 سانتی‌متری قد هستیم. اما با اولین پریودی یا قاعدگی سرعت رشد قد کند‌تر از قبل خواهد شد.
افزایش وزن
افزایش چربی نیز یک نشانه بلوغ دختران است. در این مرحله چربی‌ها در بخش‌های مختلف بدن افزایش پیدا می‌کنند و در بازوها، ران‌ها و باسن جمع می‌شوند. به‌این‌ترتیب شاهد پهن‌تر شن باسن و باریک‌تر شدن کمر و در نهایت تغییر فرم بدن خواهید بود.
تغییرات عاطفی
از دیگر مراحل بلوغ دختران، تغییرات عاطفی در آن‌ها است. در این سن آن‌ها نوسانات خلقی و عاطفی را تجربه می‌کنند و حتی ممکن است اختلالات روانی مانند اضطراب نوجوانان، عزت نفس یا افسردگی برای آن‌ها رخ بدهد. تجربه‌های عاشقانه و علاقه به دوست شدن با جنس مخالف از دیگر علائم بلوغ دختران است.
آکنه و افزایش بوی بدن
نوسانات هورمونی و ترشح چربی باعث تولید آکنه و جوش می‌شود، همچنین تعریق در دوران بلوغ افزایش پیدا می‌کند. در‌واقع تغییرات پوستی، تعریق بیشتر و افزایش بوی بدن از دیگر علائم بلوغ در دختر خانم‌ها است.
مراحل بلوغ دختران
پروفسور جیمز ام تانر بلوغ دختران را به 5 مرحله کلی تقسیم کرد که به‌عنوان مراحل تانر می‌شناسند:
- مرحله 1 تانر: این وضعیت پیش از بلوغ است که در این دوران بافت پستانی قابل لمس وجود ندارد و تنها در ناحیه تناسلی موهای زائد رشد می‌کنند.
- مرحله 2 تانر: در این مرحله شاهد برجسته شدن و قابل لمس شدن بافت پستان هستیم و همچنین موهای زائد روی ناحیه تناسلی و لابیا‌های بزرگ افزایش پیدا می‌کند.
- مرحله 3 تانر: در این مرحله شاهد بالا آمدن کل بافت پستان و بیشتر شدن موهای زائد هستیم.
- مرحله 4 تانر: در این مرحله موهای زائد ضخیم‌تر شده و هاله قهوه ای رنگ اطراف نیپل شکل می‌گیرد.
- مرحله 5 تانر: در این مرحله بافت سینه کامل شده و هاله اطراف نیپل پررنگ‌تر می‌شود. همچنین موهای زائد ناحیه تناسلی به سمت ران‌ها گسترش پیدا می‌کنند.
علائم بلوغ زودرس در دختران
بلوغ زودرس گاهی به خاطر ژنتیک و چاقی ایجاد می‌شود و بلوغ دختر را جلو می‌اندازد. در این مواقع با تشخیص پزشک، ممکن است درمان دارویی برای جلوگیری از بلوغ زودرس شروع شود.
از مخرب‌ترین علائم بلوغ زودرس، نوسانات عاطفی است که چالش‌هایی را برای فرد ایجاد می‌کند که رایج‌ترین آن‌ها افت تحصیلی دانش آموزان، افسردگی و گوشه‌گیری است. مهمترین علائم بلوغ زودرس در دختران به شرح زیر است:
- شروع رشد سینه‌ها پیش از 7 یا 8 سالگی
- شروع پریود پیش از 10 سالگی
- رشد و افزایش سریع قدی پیش از 7 یا 8 سالگی
- عدم نظم در تغییرات فیزیکی بدن
- رشد بافت سینه با رشد موهای ناحیه تناسلی همزمان اتفاق نمی‌افتد.
جمع بندی
علائم بلوغ دختران معمولا از سنین 8 تا 13 سالگی الی 16 سالگی مشخص می‌شود. در این سنین دختران از نظر فیزیکی و ذهنی تغییر کرده و به‌مرور به مرحله بزرگسالی می‌رسند. در بلوغ علائم ثانویه جنسی و توانایی باروری در فرد ایجاد می‌شود.
رشد قدی، قاعدگی، رشد موهای زائد، رشد سینه و تغییرات عاطفی را به‌عنوان علائم بلوغ دختران می‌شناسند. در این مطلب سعی کردیم هر‌آنچه که باید درباره نکات بلوغ دختران بدانید را بیان کنیم.
شما می‌توانید برای گرفتن مشاوره و ثبت نام در مدرسه بین الملل حکیم با شماره 021-79926 تماس حاصل فرمایید، و یا برای خواندن مطالب بیشتر به مجله اینترنتی حکیم مراجعه کنید.
سوالات متداول
در این قسمت به سوالات پرتکرار شما پاسخ می‌دهیم.
آیا علائم بلوغ دختران تنها شامل تغییرات فیزیکی است؟
نه؛ بلوغ ترکیبی از تغییرات فیزیکی، روانی و عاطفی را شامل می‌شود. در این دوران دختران نوسانات خلقی زیادی را تجربه می‌کنند.
اولین علائم بلوغ در دختران چیست؟
اولین علائم بلوغ، رشد سینه و رویش موهای زائد است. در عرض دو تا 2.5 سال بعد، قاعدگی نیز شروع می‌شود.
